Ông Trump tuần trước tuyên bố sẵn sàng chuyển tên lửa Tomahawk cho Ukraine để tăng áp lực lên Nga, nhưng tất cả thay đổi sau cuộc điện đàm với ông Putin.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm 16/10 tới Washington để gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng một ngày sau đó nhằm thảo luận về việc cung cấp cho Kiev những loại vũ khí tầm xa và uy lực như tên lửa hành trình Tomahawk.
Ông Zelensky tràn đầy tự tin, bởi Tổng thống Mỹ lúc đó dường như đã sẵn sàng tăng cường kho vũ khí cho Ukraine và giúp nước này tăng vị thế trong xung đột với Nga.
Nhưng ngay trước khi cuộc gặp diễn ra, Tổng thống Nga Vladimir Putin điện đàm với ông Trump. Ông Putin ca ngợi thỏa thuận hòa bình tại Dải Gaza là "thành tựu lớn về hòa bình Trung Đông, điều mà nhân loại mơ ước suốt hàng thế kỷ", theo bài đăng của ông Trump trên mạng xã hội Truth Social.
Trong cuộc điện đàm, ông Putin cũng cảnh báo việc Mỹ chuyển giao tên lửa Tomahawk cho Ukraine sẽ phá hoại quan hệ Moskva - Washington, khiến mọi hy vọng hòa bình tan biến và không giúp ích gì nhiều trên chiến trường, theo cố vấn Điện Kremlin Yuri Ushakov. Ông Trump dường như đã lắng nghe những lập luận đó.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Phòng Nội các, Nhà Trắng ngày 17/10. Ảnh: AP
Tổng thống Mỹ trả lời báo giới sau cuộc điện đàm, bày tỏ hoài nghi về việc cung cấp tên lửa Tomahawk cho Ukraine và cho rằng chưa phải lúc để siết trừng phạt Nga. "Tôi không phản đối gì cả. Tôi chỉ nói rằng có thể hiện tại chưa phải thời điểm phù hợp, nhưng điều đó có thể xảy ra trong 1-2 tuần nữa. Tuy nhiên, quyết định là ở tôi", ông nói.
Một ngày sau, ông Trump gặp ông Zelensky tại Nhà Trắng. Ngay khi bắt đầu cuộc gặp, ông chủ Nhà Trắng nói với phóng viên rằng "hy vọng chúng ta sẽ kết thúc cuộc chiến mà không cần nghĩ đến Tomahawk. Tôi nghĩ chúng ta đã khá gần với điều đó. Chúng ta không muốn cho đi những thứ mà mình cần để bảo vệ đất nước".
Thay vì công bố thêm hỗ trợ cho Ukraine hay áp đặt lệnh trừng phạt mới với Nga, ông Trump thông báo sẽ tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh lần hai với Tổng thống Putin tại Budapest, Hungary. Ông nói cuộc gặp nhằm "xem liệu chúng tôi có thể kết thúc cuộc chiến không vinh quang giữa Nga và Ukraine hay không".
Tổng thống Mỹ cũng không đề cập đến việc Nga nên chấm dứt các cuộc tập kích hạ tầng năng lượng của Ukraine khi mùa đông cận kề.
Tương tự sau cuộc gặp thượng đỉnh ở Alaska hồi tháng 8, ông cũng ngừng gây áp lực buộc Nga chấp nhận lệnh ngừng bắn. Ông kêu gọi Nga và Ukraine đóng băng chiến tuyến hiện tại để làm cơ sở đàm phán hòa bình. Tổng thống Zelenksy tuyên bố chấp nhận đề xuất để khởi đầu đối thoại, song chưa rõ liệu ông Putin có đồng ý hay không.
Trước nhiều lo ngại rằng Tổng thống Nga đang tìm cách kéo dài thời gian, ông Trump thừa nhận "tôi cũng quan tâm điều đó, nhưng các bạn biết đấy, tôi từng bị nhiều người giỏi nhất chơi khăm mà vẫn sống tốt. Nếu mất thêm chút thời gian, điều đó không phải vấn đề. Tôi nghĩ bản thân khá giỏi trong mấy chuyện này".
Ông chủ Nhà Trắng không đổ lỗi cho ông Putin vì từ chối nhượng bộ, mà cho rằng nguyên nhân xung đột kéo dài là do "thù hằn" giữa lãnh đạo Nga và Ukraine. "Giữa họ có thù hằn rất lớn, tôi nghĩ đó mới chính là thứ cản trở việc đạt thỏa thuận hòa bình", ông nói.
Hiện chưa rõ ông Putin đã đề xuất những gì để khiến ông Trump tin có thể đạt đột phá thông qua cuộc gặp thượng đỉnh tại Budapest, Hungary. Khi họp báo chung với ông Zelensky sau cuộc gặp, ông Trump nhấn mạnh "tôi nghĩ Tổng thống Putin muốn kết thúc chiến tranh", điều mà ông đã nhiều lần khẳng định.
Cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới tại Budapest dự kiến do Thủ tướng Hungary Viktor Orban chủ trì sau khoảng 2 tuần nữa. Phía Nga xác định đại diện Mỹ và Nga sẽ "thảo luận hành động tiếp theo với mục tiêu tìm kiếm giải pháp hòa bình cho cuộc khủng hoảng Ukraine".
Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng tuyên bố này không mang lại nhiều kỳ vọng về một giải pháp nhanh chóng, cũng như không cho thấy thay đổi đáng kể trong lập trường của Moskva. Nga lâu nay vẫn cho rằng xung đột Ukraine phức tạp và không thể giải quyết chóng vánh.
"Chuyến đi tới Nhà Trắng của ông Zelensky có thể tóm gọn trong một câu: Ông Putin lại một lần nữa qua mặt tất cả", nhà báo Điện Kremlin Dmitry Smirnov viết. Bình luận này đã được Kirill Dmitriev, giám đốc Quỹ Đầu tư Quốc gia Nga (RDIF) kiêm cố vấn của ông Putin, chia sẻ lại trên mạng xã hội.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trước khi bắt đầu bữa trưa làm việc với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng ngày 17/10. Ảnh: AP
Từ khi ông Trump đắc cử, ông Putin đã dùng nhiều cách để "xoa dịu" người đồng cấp Mỹ. Ông chủ Điện Kremlin nhiều lần khẳng định xung đột Ukraine đã không xảy ra nếu ông Trump còn tại vị năm 2022.
Tuần trước, khi Ủy ban Nobel trao giải Nobel Hòa bình cho lãnh đạo đối lập Venezuela Maria Corina Machado, ông Putin tuyên bố ủy ban này "đã mất uy tín", đồng thời ca ngợi ông Trump có "công lao cho nền hòa bình". Tại cuộc gặp ở Alaska, ông Putin còn nhắc lại điều mà ông Trump nhiều lần khẳng định, đó là cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020 đã bị gian lận.
Và cuộc điện đàm ngày 16/10 một lần nữa mang về lợi thế cho Nga. Trả lời báo giới trên chuyên cơ Không lực Một ngày 19/10, Tổng thống Mỹ thậm chí cho rằng Ukraine nên chấp nhận cắt lại phần lớn vùng Donbass để chấm dứt chiến sự, dù Kiev từng nhiều lần phản đối kịch bản này.
"Cứ để nó bị chia cắt như hiện tại. Tôi nghĩ Nga đã kiểm soát khoảng 78% lãnh thổ ở đó. Hãy để nguyên hiện trạng, sau này họ có thể đàm phán tiếp", ông nói.
Thanh Tâm (Theo Washington Post, Politico)