Chỉ trong tháng này, hai nhân vật trẻ nổi tiếng thế giới khiến nhiều người bất ngờ khi thông báo mắc ung thư. Đầu tiên, Olivia Munn, nữ diễn viên 43 tuổi nổi tiếng với vai dị nhân Psylocke trong 'X-Men: Apocalypse', tiết lộ cô đã được điều trị bệnh ung thư vú sau khi phát hiện bệnh sớm. Vài ngày sau, Vương phí xứ Wales Kate Middleton, 42 tuổi, thông báo cô đang được điều trị một dạng ung thư không xác định.
Chẩn đoán của họ làm nổi bật một xu hướng đáng lo ngại cả: Chẩn đoán ung thư đang ngày càng phổ biến ở những người dưới 50 tuổi. Một nghiên cứu gần đây ước tính đến năm 2030, số ca chẩn đoán ung thư khởi phát sớm này có thể tăng khoảng 30 % trên toàn thế giới, và số người tử vong vì ung thư có thể tăng khoảng 20%.
Ahmedin Jemal, phó chủ tịch cấp cao về giám sát và khoa học tại Hiệp hội Ung thư Mỹ (ACS), cho biết: "Phát hiện nổi bật nhất trong thập kỷ qua là tỷ lệ mắc bệnh gia tăng ở người trẻ".
Tỷ lệ người dưới 50 tuổi ở Mỹ và nhiều nước trên thế giới mắc ung thư đang ngày càng tăng. Ảnh minh họa: iStock
Theo dữ liệu của ACS, ung thư vẫn được chẩn đoán phổ biến nhất ở những người trên 65 tuổi. Tại Mỹ, chỉ có khoảng 12% ca ung thư được chẩn đoán ở những người trưởng thành dưới 50 tuổi. ACS cho biết một phụ nữ Mỹ có khoảng 1/17 cơ hội được chẩn đoán ung thư trước khi bước sang tuổi 50, trong khi cơ hội ở đàn ông là 1/29.
Nhưng những tỷ lệ đó đang dần trở nên tồi tệ hơn. Theo một nghiên cứu năm 2023 trên JAMA Network Open, vào năm 2019, cứ 100.000 người Mỹ dưới 50 tuổi, có khoảng 103 ca ung thư, và tăng từ khoảng 100 người vào năm 2010. Nhìn chung, mức tăng này nhỏ nhưng không phải là một dấu hiệu tốt, đặc biệt vì trong cùng khoảng thời gian đó, tỷ lệ mắc bệnh ở người Mỹ lớn tuổi đã giảm. Tiến sĩ Richard Barakat, giám đốc chăm sóc ung thư tại Northwell Health ở New York, cho biết: "Có vẻ như các đường cong đã tự đảo ngược".
Đối với một số loại ung thư, những con số đặc biệt đáng chú ý. Theo một nghiên cứu năm 2022, ung thư đại trực tràng hiện được chẩn đoán ở những người trẻ tuổi với tần suất gần như gấp đôi so với những năm 1990. Các nhà nghiên cứu của JAMA Network Open phát hiện ra rằng các loại ung thư đường tiêu hóa khác cũng đang gia tăng trong nhóm dân số này. Theo một nghiên cứu năm 2024, ung thư vú khởi phát sớm cũng đang trở nên phổ biến hơn, với tỷ lệ mắc bệnh tăng gần 4% hàng năm ở phụ nữ Mỹ, từ năm 2016 đến năm 2019. Tiến sĩ Matthew Triplette, nhà nghiên cứu về phổi tại Trung tâm Ung thư Fred Hutch ở Seattle, cho biết ngay cả ung thư phổi, căn bệnh thường liên quan đến những người lớn tuổi hút thuốc lá, hiện cũng ảnh hưởng đến phụ nữ trẻ ở mức độ đáng ngạc nhiên, ngay cả những người chưa bao giờ hút thuốc.
Điều gì thúc đẩy những xu hướng này? Triplette cho biết ông nghi ngờ rằng có "một số yếu tố nguy cơ ung thư mới, rất nguy hiểm đang gây ra hàng trăm trường hợp mắc bệnh quá mức ở những người trẻ tuổi". Ung thư là một căn bệnh phức tạp chịu ảnh hưởng của sự kết hợp giữa di truyền, lựa chọn lối sống và sự tiếp xúc với môi trường, vì vậy khó có thể đưa ra một lời giải thích duy nhất cho dữ liệu trên.
Thay vào đó, nó có thể là sự kết hợp của nhiều thứ. Ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, không tập thể dục đầy đủ và uống quá nhiều rượu đều là những yếu tố nguy cơ gây ung thư. Một nghiên cứu năm 2019 do Jemal đồng tác giả đã phát hiện ra rằng nhiều bệnh ung thư ngày càng phổ biến ở người trẻ có liên quan đến béo phì, hiện ảnh hưởng đến khoảng 40% người Mỹ dưới 40 tuổi.
Các nhà nghiên cứu cũng đang tìm hiểu vai trò của hệ vi sinh vật đường ruột trong sự phát triển ung thư. Barakat cho biết, mọi thứ từ những gì bạn ăn đến thuốc bạn dùng đều có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của hệ vi sinh vật đường ruột. Vì vậy, các khía cạnh của chế độ ăn uống hiện đại, hoặc việc hệ thống y tế phụ thuộc quá nhiều vào kháng sinh, có thể gây ra những tác động nhỏ giọt. Triplette cho biết, việc tiếp xúc với các chất ô nhiễm trong môi trường cũng có thể đóng một vai trò nào đó.
Jemal cho biết ngay cả những thay đổi lớn về mặt xã hội cũng được tính đến. Ví dụ, nghiên cứu cho thấy những phụ nữ sinh con đầu lòng ở độ tuổi 35 hoặc trẻ hơn có nguy cơ mắc ung thư vú thấp hơn. Theo Jemal, ở nhiều quốc gia, ngày càng có nhiều phụ nữ lựa chọn sinh con muộn hoặc không sinh con, điều này có thể được phản ánh qua tỷ lệ ung thư.
Để giúp giảm nguy cơ ung thư, nên ăn uống cân bằng, tập thể dục nhiều và không hút thuốc hoặc uống rượu nhiều. Nhưng suy cho cùng, khả năng mắc bệnh ung thư của mỗi cá nhân khác nhau. Barakat cho biết những người có các yếu tố nguy cơ cụ thể - như dấu hiệu di truyền hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư - nên tham khảo ý kiến bác sĩ về sàng lọc sớm và các biện pháp phòng ngừa khác. Ông cho biết thêm, những người có khuynh hướng di truyền bệnh ung thư nên được chẩn đoán sớm.
Barakat nói, một điều quan trọng nữa là bạn phải hiểu cơ thể mình và đến gặp bác sĩ nếu có điều gì không ổn. Ông nói: "Khi tôi quan sát một số bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh ung thư đại trực tràng khởi phát sớm, họ có các triệu chứng nhưng không ai nghĩ rằng một người 30 tuổi lại mắc bệnh ung thư ruột kết. Thời gian phát hiện ung thư càng lâu càng khó điều trị, vì vậy điều quan trọng là không nên cho rằng mọi thứ đều ổn chỉ vì bạn còn trẻ và có vẻ khỏe mạnh".
Tất nhiên, mỗi đợt đau dạ dày hoặc đầy hơi không phải là vấn đề lớn ngoài cảm giác khó chịu. "Nhưng nếu có những triệu chứng bất thường tiếp diễn trong thời gian dài, bạn chắc chắn phải xem xét nó. Các bác sĩ phải nhận thức rõ hơn và nghi ngờ hơn một chút", Barakat nói.
Hướng Dương (Theo Time)